Odzież BHP to obowiązek pracodawcy czy pracownika? Czy pracownik może odmówić wykonywania zleconej pracy, jeśli odzież robocza nie została mu zapewniona odpowiednia odzież BHP przez pracodawcę? Co więcej, czy przez odmówienie podjęcia pracy, mogę zostać zwolniony przez pracodawcę? To pytania, które nurtują wielu pracodawców, rozpoczynających swoją pracę w zakładach produkcyjnych czy też magazynach. Na początku należy jasno rozróżnić dwa pojęcia: odzież ochronna i odzież robocza. Mimo, że te dwa określenia często stosowane są zamiennie, w praktyce oznaczają coś zupełnie innego. Warto również dokładnie zapoznać się z przepisami, dotyczącymi możliwości korzystania z własnej odzieży podczas pracy i przysługującemu za to ekwiwalentowi. Przed podjęciem pracy, koniecznie zapoznaj się z zapisami wewnątrzzakładowego regulaminu oraz Kodeksu Pracy.
Odzież robocza a odzież ochronna – różnice
Pod określeniem ‘odzieży bhp”, większość ludzi wskazuje odzież ochronną oraz odzież roboczą. Te dwa terminy znacznie różnią się swoim znaczeniem. Pojęcie “odzież ochronna” oznacza odzież, która zakrywa lub zastępuje odzież osobistą pracownika i chroni go przed zagrożeniami mechanicznymi, chemicznymi, termicznymi oraz przed czynnikami atmosferycznymi, które mogą występować w jego środowisku pracy. Z kolei pojęciem “odzież robocza” nazywamy odzież przeznaczoną do pracy, podczas której występuje mocne zagrożenie zabrudzenia odzieży substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, ale powodującymi szybsze niszczenie odzieży. Dotyczy to również tych czynników, których zmycie wymaga użycia specjalnych produktów czyszczących. Różnicę znajdziemy również w polskim prawoddawskie. Definicje te zawarte są w przepisach Kodeksu Pracy.
Kodeks pracy a dokładniej art. 2377 § 1, reguluje obowiązek zapewnienia pracownikom odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymogi Polskich Norm. Dotyczy to sytuacji w których:
- odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu,
- może ulec znacznemu zabrudzeniu,
- ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Jak widać powyższe przepisy nie wskazują konkretnych stanowisk czy rodzajów pracy, których dotyczą te zapisy Kodeksu Pracy. Jednak najważniejsze są warunki, w jakich odbywa się jej wykonywanie. Pracodawca zobowiązany jest w regulaminie wewnątrzzakładowym określić zasady przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego. Mało tego, pracodawca powinien w porozumieniu z pracownikami określić stanowiska pracy w zakładzie czy też przedsiębiorstwie, na których dozwolone jest używanie własnej odzieży i obuwia roboczego. Oczywiście taka odzież bhp również musi spełniać wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wyżej wymienione przepisy Kodeksu pracy wskazują również na sytuacje, w których własnej odzieży jest zabronione. Jest to niemożliwe na:
- stanowiskach, na których wykonywana jest praca związana z bezpośrednią obsługą maszyn i urządzeń technicznych
- wykonywanie pracy powoduje intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
Różnice te jasno wynikają z różnicy znaczenia pojęć odzieży roboczej i ochronnej.
Zobacz koniecznie szkolenia z BHP
Odzież robocza lub ekwiwalent dla pracownika za korzystanie z własnej odzieży
Kodeks Pracy pomimo tego, że dopuszcza możliwość używania przez pracownika własnej odzieży i obuwia roboczego, jednocześnie nakłada na pracodawcę obowiązek do wypłacenia ekwiwalentu pracownikowi za zniszczoną odzież. Przepis ten niejako zwalnia go z obowiązku wydania pracownikowi odzieży roboczej w naturze a pracownikowi zapewnia dodatkowe środki pieniężne, za używanie swojej odzieży w czasie i miejscu pracy. Żeby, jednak przepis ten mógł zostać wykonany w praktyce, muszą zostać spełnione dwa warunki:
-
-
- Pracodawca jasno określił w wewnątrzzakładowym regulaminie zasady przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego konkretnie wskazując stanowiska pracy, na których jest dopuszczalne używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego.
- Zainteresowany takim rozwiązaniem pracownik wyraża zgodę na używanie własnej odzieży i obuwia roboczego w zamian za określony ekwiwalent pieniężny.
-
Tylko po spełnieniu tych dwóch obowiązków, pracownik może korzystać z własnej odzieży podczas wykonywania pracy. Pracodawca jest wówczas zwolniony z obowiązku zakupu odzieży bhp, a jednocześnie zobowiązuje się do wypłaty ekwiwalentu.
Odpowiadając na pytanie zadane na początku tekstu. Czy pracownik może odmówić wykonywania zleconej pracy, jeśli odzież robocza nie została mu zapewniona odpowiednia odzież BHP przez pracodawcę? Pracodawca powinien albo zapewnić odzież roboczą, albo wypłacić ekwiwalent za używanie własnego ubrania. W żadnym wypadku odmowa wykonania takiej pracy nie może być powodem zwolnienia ponieważ to pracodawca nie wywiązał się z nałożonych na niego obowiązków. Warto jednak wcześniej zapoznać się z określonym przez pracodawcę regulaminem wewnątrzzakładowym, który powinien określać zasady przydzielania pracownikom odzieży bhp lub ewentualnego wypłacenia ekwiwalentu za używanie własnego ubrania.